Missie > de Botanische Biografie van Nederland
Planten hebben onze geschiedenis gevormd – en Nederland dankt een groot deel van haar welvaart aan planten. Toch is dit besef grotendeels verdwenen. De verhalen en beelden liggen verscholen in archieven, verspreid en niet samengebracht.
Met de Botanische Biografie beschrijf, vertel en verbeeld ik - in samenwerking met anderen - de geschiedenis van het botanisch erfgoed per provincie, alsof het een levend wezen is met een eigen levensverhaal.
De biografie van de provincie Utrecht vormt het begin van deze reeks van twaalf biografieën. In 2026 wordt dit verhaal uitgebeeld middels een reusachtige pentekening van 2,5 meter hoog en 20 meter breed.
# 1> Botanische Biografie Provincie Utrecht
Het eerste onderzoek naar het botanisch erfgoed van de provincie Utrecht onthult een ongekende rijkdom aan verhalen, personen en verbindingen. Uit dit onderzoek komt een fascinerend netwerk naar voren van vooraanstaande figuren, botanische kunstenaars, kunstschilders, ontdekkingsreizigers en VOC/WIC-handelaren, allen op een of andere manier verbonden met de provincie Utrecht.
Onder hen bevinden zich namen als Hendrik Adriaan van Reede tot Drakenstein, Joan Huydecoper van Maarsseveen, Crispijn van de Passe, Roelant Savery, Agneta Block, Maria Sibylla Merian, Alida Withoos, Berthe Hoola van Nooten en vele anderen.
Hun levens en werk vormen samen een rijke botanische en culturele geschiedenis, waarin wetenschap, kunst en koloniale handel onlosmakelijk met elkaar verweven zijn.
Bijzonder waardevolle collecties, zoals de Blaschka’s en de papier-maché bloemmodellen, worden zorgvuldig bewaard in de Oude Hortus Utrecht.
Daarnaast maakt ook het Groen Erfgoed van Utrecht, in kaart gebracht door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, deel uit van deze Botanische Biografie. Dit omvat historische tuinen, buitenplaatsen, landgoederen, hortussen, kassen en cultuurlandschappen.
Met deze Botanische Biografie brengen we niet alleen de donkere, koloniale kanten van onze geschiedenis in beeld, maar ook de groene kant: de planten die vaak onzichtbaar, maar allesbepalend een centrale rol spelen in het verhaal van ontdekking, handel, kennis en kunst.

Hortus Botanicus met op de achtergrond de Dom
Johannes van Hiltrop, actief 1774 - 1814
eerste inventarisatie
- Getekende planten / Ets / Gravure -
- Geschilderde planten / Aquarel -
- Geschilderde planten / Aquarel -
- Geschilderde planten / Olieverf -
- Personen -
- In cultuur gebrachte gewassen / plantages in de door Nederland gekoloniseerde lande (VOC/WIC) -
Wat kan een Botanische Biografie bevatten?
# Getekende planten – van wetenschappelijke illustratoren tot amateur tekenaars en ontdekkingsreizigers.
# Gedroogde planten – herbaria en verzamelingen van wetenschappers en amateurs.
# Geschilderde planten – olieverfschilderijen en aquarellen, van bekend tot onbekend.
# Afbeeldingen – gemaakt met technieken als blokdruk, natuurdruk, ecoprint, cyanotype en fotografie.
# Gebruik van planten – o.a. medicinaal, decoratief, culinair, verf, verdovend of in rituelen.
# Levende planten – verhalen over de handel in sierplanten, de introductie van exotische soorten en het acclimatiseren in kassen van de Hortus Botanicus.
# Zaden en zaadbanken – verzameld tijdens wetenschappelijke expedities.
# In cultuur gebrachte gewassen – de geschiedenis van koffie, tabak, cacao, thee en katoen, evenals handel in rubber, nootmuskaat, kruidnagel, indigo en opium in het kader van VOC/WIC en Nederlandse plantages in de voormalige koloniën en het inzetten van tot slaaf gemaakten.
# Gebouwen en machines – gebruikt voor de verwerking van landbouwproducten als koffie, thee, katoen en indigo.
# Personen zoals b.v. botanisten, plantagehouders, slavenhouders en abolitionisten.
# Groen erfgoed – historische tuinen, parken, buitenplaatsen, verdedigingswerken, begraafplaatsen en cultuurlandschappen.
# Instituten en collecties – organisaties die planten archiveren, expedities documenteren en publicaties uitbrengen.
# Oral history – verhalen over planten en hun gebruik, verteld door lokale bewoners.
# Culturele betekenis – de rol van botanisch erfgoed in het leven en de identiteit van mensen.
Waarom is een Botanische Biografie belangrijk?
Een botanische biografie:
# Brengt onbekend botanisch erfgoed uit archieven (zoals musea) onder de aandacht van het brede publiek.
# Draagt bij aan onderzoek, waardering en behoud van biodiversiteit in een gebied.
# Maakt pijnlijke thema’s zoals slavernij en kolonialisme bespreekbaar.
# Brengt de relatie tussen mens en natuur door de eeuwen heen in kaart.
# Vertelt over emancipatie, onder andere via verhalen van vrouwelijke ontdekkingsreizigers en wetenschappelijke kunstenaars.
# Biedt historische inzichten in de handel in gewassen, die relevant zijn voor de toekomst.
# Vormt een kader voor het vastleggen van nieuw botanisch erfgoed.
# Is een rijke bron aan beeldmateriaal.
# Versterkt de verbinding tussen bewoners en hun leefomgeving én onderling.
# Biedt een centrale (online) plek waar alle kennis over het botanisch erfgoed van een gebied.





























